پلاتین کنتاکتور: راهنمای جامع انتخاب، نگهداری و تعمیر برای عملکرد بهینه
پلاتین کنتاکتور، که به آن تیغه کنتاکتور نیز گفته میشود، یکی از اجزای حیاتی در سیستم‌های الکتریکی صنعتی است. این قطعه وظیفه انتقال جریان برق را در کنتاکتورها بر عهده دارد و در صورت خرابی یا فرسودگی، عملکرد کل سیستم تحت تأثیر قرار میگیرد. در این مقاله، به بررسی جامع پلاتین کنتاکتور، انواع آن، نکات فنی، کاربردها، برندها و توصیه‌های خرید خواهیم پرداخت تا شما بتوانید بهترین تصمیم را برای انتخاب و نگهداری این قطعه حیاتی بگیرید.
---
۱. پلاتین کنتاکتور چیست؟
پلاتین کنتاکتور، قطعه‌ای است که در کنتاکتورهای صنعتی برای اتصال و قطع جریان برق به کار می‌رود. این قطعه معمولاً از آلیاژهای مس و نقره ساخته میشود تا هدایت الکتریکی بالا و مقاومت در برابر سایش و حرارت را فراهم کند. پلاتین‌ها به دو نوع اصلی تقسیم میشوند:
پلاتین اصلی (Main Contact): وظیفه انتقال جریان اصلی را بر عهده دارد.
پلاتین کمکی (Auxiliary Contact): برای اهداف کنترلی مانند سیگنال‌دهی یا فرمان‌دهی به مدارهای دیگر استفاده میشود.
---
۲. انواع پلاتین کنتاکتور
پلاتین‌های کنتاکتور بر اساس ویژگی‌های مختلف به دسته‌های زیر تقسیم میشوند:
۲.۱. بر اساس جنس و آلیاژ
پلاتین‌های نقره‌ای: دارای هدایت الکتریکی بالا و مقاومت خوب در برابر سایش.
پلاتین‌های نیکل-تنگستن: مناسب برای جریان‌های بالا و شرایط سخت.
پلاتین‌های مسی: برای کاربردهای عمومی با جریان‌های متوسط.
۲.۲. بر اساس نوع اتصال
پلاتین‌های ثابت: در فک پایینی کنتاکتور نصب میشوند و ثابت هستند.
پلاتین‌های متحرک: در فک بالایی کنتاکتور نصب میشوند و با حرکت فک، اتصال برقرار میکنند.
---
۳. نکات فنی در انتخاب پلاتین کنتاکتور
برای انتخاب پلاتین مناسب، توجه به نکات زیر ضروری است:
جریان نامی: پلاتین باید قادر به تحمل جریان نامی کنتاکتور باشد.
ولتاژ نامی: ولتاژ پلاتین باید با ولتاژ مدار تطابق داشته باشد.
نوع کنتاکتور: پلاتین باید با نوع کنتاکتور (مانند اشنایدر، زیمنس، ABB) سازگار باشد.
شرایط محیطی: در محیط‌های با دمای بالا یا رطوبت زیاد، انتخاب پلاتین با مقاومت بالا ضروری است.
---
۴. کاربردهای پلاتین کنتاکتور
پلاتین‌های کنتاکتور در صنایع مختلف کاربرد دارند:
صنایع نفت و گاز: برای کنترل موتورهای پمپ و کمپرسور.
صنایع معدنی: در سیستم‌های انتقال مواد و تجهیزات سنگین.
صنایع غذایی: برای کنترل تجهیزات بسته‌بندی و فرآوری.
صنایع خودروسازی: در خطوط تولید و مونتاژ.
---
۵. برندهای معتبر پلاتین کنتاکتور
برخی از برندهای معتبر در زمینه تولید پلاتین کنتاکتور عبارتند از:
اشنایدر الکتریک (Schneider Electric): با کیفیت بالا و تنوع محصولات.
زیمنس (Siemens): پلاتین‌های مقاوم و با طول عمر بالا.
ABB: پلاتین‌های با قابلیت اطمینان بالا.
LS: پلاتین‌های اقتصادی با کیفیت مناسب.
---
۶. توصیه‌های خرید پلاتین کنتاکتور
برای خرید پلاتین کنتاکتور، به نکات زیر توجه کنید:
سازگاری با کنتاکتور: پلاتین باید با مدل و برند کنتاکتور شما سازگار باشد.
کیفیت و اصالت: از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید تا از اصالت و کیفیت محصول اطمینان حاصل کنید.
گارانتی و خدمات پس از فروش: وجود گارانتی و خدمات پس از فروش نشان‌دهنده کیفیت و اعتماد به محصول است.
قیمت مناسب: قیمت پلاتین باید با توجه به کیفیت و برند آن منصفانه باشد.
---
۷. نگهداری و تعمیر پلاتین کنتاکتور
برای افزایش عمر مفید پلاتین کنتاکتور:
تمیزکاری دوره‌ای: پلاتین‌ها را از گرد و غبار و آلودگی‌ها پاک کنید.
بررسی سایش: در صورت مشاهده سایش یا آسیب، پلاتین را تعویض کنید.
بازسازی: در صورت امکان، پلاتین‌های سوخته را بازسازی کنید تا هزینه‌ها کاهش یابد.
پلاتین کنتاکتور که با نام تیغه کنتاکتور شناخته میشود وظیفه انتقال جریانی که وارد کنتاکتور میشود را بر عهده دارد. این تیغه ها به صورت ست فروخته میشوند و به سه دست تقسیم شده و به تیغه های فرمان قدرت و کمکی نامیده میشوند.پس اصلی ترین قطعه یک کنتاکتور تیغه آن است و در صورت تعویض آن میتوان عمر کاری کنتاکتو را تا مدت چشمگیری طولانی تر کرد.پلاتین های کنتاکتور با توجه به مدل کنتاکتوری که روی آن بسته میشوند انواع گوناگونی دارند که در زمان خرید باید بهکد تیغه و همچنین کد کنتاکتوری که پلاتین با آن سازگاری دارد دقت کرد.
کلید قطع و وصل کننده برق که با توجه به نوع آن توانایی تحمل آمپر های نسبتا بالا را دارد. کنتاکتور تشابهی با رله های الکتریکی دارد اما وسعت گستردگی در استفاده آن بیشتر است.کنتاکتور در واقع سوئیچی است که به صورت اتومات جریان برق را در مدار قطع و وصل میکند. میزان ولتاژ برق مصرفی در تابلو برق یا مداری که از آن استفاده میکنیم میزان ولتاژ کنتاکتور را نیز تعیین میکند و بدیهی است که در صورت انتخاب نادرست باعث خسارت بسیار میشود. کنتاکت ها به دو گروه معمولا باز یا بسته تقسیم میشوند.
برای خرید تیغه پلاتین باتدا باید بدانیم که تیغه پلاتین به سه بخش مجزا تقسیم بندی میشود. این بخش ها عبارتند از تیغه فرمان تیغه کمکی و تیغه قدرت که هرکدام برای به کار افتادن و عمل ک ردن کنتاکتور وظایف خاصی را انجام میدهند.برای مثال تیغه فرمان شامل تعداد کلید های نرمالی باز و بسته هستند. کلید های نرمالی باز کلید هایی هستند که در حالت عادی باز هستند و در اثر تحریک بسته میشوند. و کلید های نرمالی بسته کلید هایی هستند که در حالت عادی بسته هستند و بعد از تحریک باز میشوند.این کلید ها روی بدنه کنتاکتور قرار دارند و بعد از تحریک شدن بوبین آن ها نیز تحریک شده و تغییر حالت میدهند.این تغییر حالت در جهت تشکیل جریان و عبور آن است.
تیغه پلاتین قدرت نیز در ادامه راه قرار گرفته و وظیفه این تیغه نیز تشکیل مسیر برای ادامه جریان الکتریکی تولید شده در بوبین و هدایت آن است.تیغه پلاتین کمکی وظایفی بیش از هدایت جریان بر عهده دارد. از آن جهت به این تیغه پلاتین کمکی گفته میشود که درست است که این تیغه بخشی از کنتاکتور است اما به شکل یک بخش جداگانه نیز قابلیت اتصال به کنتاکتور تعویض و یا برداشته شدن دارد.این تیغه پلاتین یک وظیفه مهم بر عهده داشته و آن هم کنترل اطلاعات و صدور فرمان های کنترلی است. برای مثالل اگر کنتاکتور بخواهد بر اساس اطلاعات ورودی خود فرمان خاصی به قطعه دیگر صادر کند و یا دستور خاموش و روشن شدن تجهیز دیگری را اعلام کند.این دستورات در بخش تیغه پلاتین کمکی بررسی و صادر میشود.بدون شک این بخش از تیه پلاتین یکی از مهم ترین بخش ها در کنتاکتور است.
جدا از مشخصات فیزیکی و جنس تیغه پلاتین این محصول دارای مشخصات الکتریکی میباشد.از جمله مهم ترین مشخصات الکتریکی درباره تیغه پلاتین جریان و ولتاژ میباشد.ولتاژ تیغه پلاتین یکی از مهم ترین فاکتور های تیغه کنتاکتو است که به شکل مناسب برای کار کردن کنتاکتور تعریف شده و هنگام خرید تیغه پلاتین باید به آن توجه کنید.اگر ولتاژی که دو سر تیغه قرار میگیرد. از مقدار نامی بیشتر و یا کمتر باشد عملکرد تیغه و کنتاکتور تا حد زیادی کاهش پیدا میکند و در دراز مدت میتواند اثرات منفی زیادی بر کنتاکتور بگذارد. در بسیاری از موارد صنعتی کنتاکتور ها را بر اساس ولتاژ نامی آن ها میشناسند. کنتاکتور ها و تیغه های پلاتین توانایی تحمل ولتاژ های بسیار زیاد را نیز دارند.
ضریب رسانش و مقاومت الکتریکی پلاتین تیغه نیز از دیگر مشخصات الکتریکی مهم در خرید تیغه پلاتین است. زیرا همانطور که اشاره شد این تیغه ها وظیفه هدایت جریان را بر عهده داشته و باید ضریب رسانش قابل قبولی داشته باشند.از طرفی مقاومت الکتریکی بالا باعث ایجاد گرما و استهلاک در تیغه های کنتاکتور شده و تا حد زیادی از طول عمر و کارایی کنتاکتور میکاهد.جریان تیغه پلاتین از دیگر ویژگی های تیغه کنتاکتور است. به هنگام خرید تیغه پلاتین برای مصارف صنعتی مختلف باید به آن دقت کنیم. میزان جریان تیغه پلاتین به شکل بیش ترین جریان که تیغه پلاتین میتواند از خود عبور دهد بدون آن که صدمه ببیند و تغییری در فاکتوری های فیزیکی و الکتریکی آن ایجاد شود. تعریف میشود.صدمات وارد به کنتاکتور و تیغه آن میتواند در اثر عبور جریان بسیار بزرگ تر از مقدار نامی و به شکل آنی باشد و در ظرف چند ثانیه کنتاکتور از کار بیوفتد. یا صدمات میتواند در اثر تحمل جریان های کمی بیشتر از جریان نامی اتفاق افتاده و به مرور باعث فرسودگی و استهلاک کنتاکتور و تیغه پلاتین شود.
از جمله ابزار های پر کاربرد الکتریکی که در صنعت و اتوماسیون صنعتی نقش مهمی دارند کنتاکتور ها هستند.این کلید های الکترومکانیکی از اجزای داخلی متفاوتی تشکیل شده اند. تیغه پلاتین یکی از اجزای مهم کنتاکتور ها محسوب میشوند که با اصطلاح پلاتین نیز بین متخصصی فنی این حوزه نامبرد میشوند.
وظبفه اصلی تیغه پلاتین قطع و وصل کردن جریان بار است.تیغه کنتاکتور به دو گروه تقسیم میشوند.گروه اول کنتاکت های اصلی هستند.که وظیفه آن ها سوئیچ کردن جریان بار در مدار است.اما کنتاکت های ثانویه در جهت اهدافی مانند ثبت بازخورد کنتاکتور و ... به کار میروند.
باری باز و بسته نگه داشتن کنتاکت ها در مدار نیاز به یک منبع تامین نیرو برای انجام کار داریم.درهنگام باز شدن تیغه ها فنر های تماسی نیروی لازم برای این کار را تامین کرده و به نگه داشتن کنتاکت ها در وضعیت باز کمک میکند.از آن سو تامین نیروی لازم برای بسته شدن کنتاکت ها به عهده سیم پیچ الکترومغناطیسی است.با اعمال کنترل سیگنال فرمان یک میدان مغناطیسی در سین پیچ تشکیل میشود قدرت این میدان مغناطیسی به اندازه ای است که میتواند به نیروی نگهدارنده فنرها غلبه کرده و منجر به بسته شدن کنتاکت ها میشود.
مقاومت تیغه پلاتین از جمله عوامل موثر در اتلاف انرژی و گرم شدن تیغه ها در زمان عبور جریان از آن ها است. عواملی که در این مقاومت دخالت دارند شامل سطح و فشار تماس و جنس تیغه های میشود .
فشار فنر
این نیرو ب وا سطه فنر های تماسی به تیغه ها وارد میشود.این اتفاق در زمان بسته شدن مدار رخ میدهد. اصطحکاک بین تیغه ها و تماس الکتریکی بین آن ها به میزان فشار فنر بستگی دارد.طراحی و تنظیمات فنر نیز در میزان فشار تماس تاثیر گذار است.
فاصله تیغه ها
فاصله بین تیغه در حالت باز به واسطه این پارامتر مشخص میشود.به بیان دیگراین پارامتر نشان میدهد فاصله تیغه ها در زمان قطع کامل اتصال بین آن ها چه مقدار باید باشد.اندازه این فاصله نیز به ابعاد و رتبه بندی کنتاکتور وابسته است.درجریان ها بالاتر این فاصله بیشتر میشود.
افزایش طول عمر پلاتین
علت اکثر خرابی کنتاکتور از آسیب دیدن تیغه ها میباشد.در نتیجه نگهداری تیغه ها در شرایط مناسب و مراقبت اصولی از آن ها طول عمر کنتاکتور را افزایش میدهد.
در ساختار داخلی کنتاکتور ها دو بخش اصلی تیغه ها و بوبین ها نقش محوری دارند.وقتی صحبت از خرابی کنتاکتور به میان می آید. خرابی تیغه و سیم پیچ را باید مورد بررسی قرار دهیم.خرابی سیم پیچ عموما به دلیل متصل شدن به ولتاژ های خارج از استاندارد اتفاق می افتد. اما اغلب خرابی کنتاکتور ها ناشی از خرابی تیغه پلاتین است.با در نظر یک فرآیند ساده برای نگهداری تیغه ها و رعایت برخی اصول میتوانید طول عمر تیغه های کنتاکتور را افزایش دهید.
بازدید ظاهری
بروز برخی تعمیرات در ظاهر تیغه ها که با چشم قابل مشاهده است میتواند نشانه خوبی برای انجام فرآیند نگهداری باشد.در زمان بازدید ظاهری وجود نشانه هایی مانند ساییدگی خورده شدن یا آلودگی سطح تیغه ها را بررسی کنید.علاوه بر این سلامت فنر نگهدارنده و فاصله تیغه ها نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد.
اندازه گیری مقاومت
یکی از عوامل تاثیر گذار بر عملکرد کنتاکتور مقاومت تیغه ها است به منظور اطمینان از عملکرد صحیح کنتاکتور لازم است مقاومت تیغه ها را اندازه گیری کنید. برای انجام این کار کنتاکتور را در وضعیت بسته قرار دهید و مقاومت تیغه ها را به وسیله اهم متر یا میکرو اهم اندازه گیری کنید.مقادیر اندازه گیری سده را با مشخصات ارائه شده توسط سازنده مقایسه کنید.مقاومت خیلی زیاد میتواند نشان دهنده ارتباط ضعیف یا سایش بیش از حد تیغه ها باشد.
تمیز کردن تیغه ها پلاتین کنتاکتور را با یک پارچه نرم و خشک یا یک اسپری تمیز کنید.از مواد سابنده یا حلال هایی که ممکن است به تیغه ها آسیب برساند یا بقایایی باقی بگذارند استفاده نکنبد.
برای افزایش طول عمر پلاتین کنتاکتور باید به مواردی مانند انتخاب صحیح کنتاکتور با جریان نامی مناسب استفاده از رله های کمکی برای کاهش بار نصب مدار های جرقه گیر باز بینی و نگهداری دوره ای کاهش تعداد قطع و وصل های غیر ضروری و استفاده از فیوز های مناسب توجه کرد.
راهکارهای افزایش طول عمر پلاتین کنتاکتور
انتخاب صحیح کنتاکتور
انتخاب کنتاکتوری با جریان نامی مناسب برای جلوگیری از اضافه بار و خرابی زود رس پلاتین ها ضروری است.
استفاده از رله های کمکی
رله های کمکی می توانند بار روی کنتاکتور را کاهش داده و از استهلاک زود رس پلاتین ها جلوگیری کنند.
نصب مدار های جرقه گیر
مدار های جرقه گیر به کاهش جرقه و جلوگیری از سوختگی پلاتین ها کمک میکنند.
باز بینی و نگهداری دوره ای
بررسی منظم وضعیت پلاتین ها و تمیز کردن آن ها در صورت نیاز میتوانند از خرابی های احتمالی جلوگیری کند.
کاهش تعداد قطع و وصل های غیر ضروری
قطع و وصل های مکرر میتوانند باعث سایش پلاتین ها شوند. بنابراین باید از انجام این کار به طور غیر ضروری اجتناب کرد.
استفاده از فیوز های مناسب
فیوز ها میتوانند از کنتاکتور در برابر جریان های بیش از حد محافظت کنند.
جلوگیری از گرمای بیش از حد
دمای بالا میتواند باعث جوش خوردن کنتاکت ها و ذوب شدن سوئیچ کنتاکتور شود.بنابراین اطمینان از تهویه مناسب و کارکرد کنتاکتور در محدوده دمایی مناسب ضروری است.
جلوگیری از پیک های جریان
راه اندازی مجدد موتوور قبل از خاموش شدن کامل میتوانند باعث ایجاد پیک جریان شود که به کنتاکتور آسیب میرساند.
انتخاب درست محصول
انتخاب کنتاکتوری که متناسب با بار و شرایط کاری باشد میتواند عمر آن را افزایش دهد.
جلوگیری از عوامل محیطی
عواملی مانند آلودگی هوا رطوبت و گرد و غبار میتوانند بر عملکرد کنتاکتور تاثیر بگذارند.بنابراین باید تدابیر ازم برای محافظت از کنتاکتور در برابر این عوامل اتخاذ شود.
بررسی و تعویض تیغه های فرسوده
در صورت فرسودگی بیش از حد سوختگی یا جوش خوردن تیغه ها باید آن ها را تعویض کرد. تیغه های ثابت و متحرک به صورت همزمان توصیه میشود.
تست منظم کنتاکتور
انجام تست های منظم برای بررسی ولتاژ بوبین زمان بسته شدن و باز شدن کنتاکت ها مکانیزم کنترل جرقه و کنتاکت های کمکی میتواند به اطمینان از عملکرد صحیح کنتاکتور کمک کند.
اجتناب از سوهان کاری و سنگ زنی پلاتین ها
تجربه نشان میدهد که سوهان کاری یا سنگ زنی پلاتین ها میتواند خطر افزایش مقاومت کنتاکت ها و ایجاد مشکلات دیگر را افزایش دهد.
استفاده از تجهیزات جذب کننده شوک و لرزش
ویبریشن های ناشی از ماشین آلات یا ضربه میتوانند باعث خرابی کنتاکتور شوند. بنابراین استفاده از تجهیزات جذب کننده شوک و لرزش توصیه میشود.
بهینه سازی حلقه اتصال کوتاه
حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور های جریان متناوب با کاهش لرزش های مکانیکی و افزایش دوام سیستم نقش مهمی در افزایش طول عمر کنتاکتور دارد.
جلوگیری از جریان های اضافی
استفاده از بانک خازنی برای جبران توان راکتیو میتواند از جریان های اضافی و بار زیاد روی کنتاکتور جلوگیری کند.
توجه به بوبین کنتاکتور
از بوبین کنتاکتور در ظرایط مناسب و یا بار مجاز استفاده کنید و به طور دوره ای سلامت آن را بررسی کنید.
کاربرد تیغه کمکی کنتاکتور بسیار وسیع است و کاربرد زیادی در سیستم های اتوماسیون و سیستم های کنترل دارد.این قطعه باید در کنار یک کنتاکتور اصلی به کار گرفته شود. و استفاده از کنتاکتور های اصلی در اتوماسیون ها باعث افزایش بهره وری و انعطاف پذیری در سیستم ها میشود.کنتاکتور های کمکی به طور خاص در مواردی که ما نیازه به ورود و کنترل اطلاعات داریم و برای فعالیت های ایمنی و اتوماتیک مهم هستند.تیغه های کمکی تجهیزات پایدار و مطمئنی هستند که امکان کنترل ایمن و دقیق را به کاربران خود میدهد.
تیغه های کمکی به صورت مجزا بر روی کنتاکتور اصلی نصب میشوند و باید آن هارا به صورت جداگانه تهیه و استفاده کرد. کنتاکتور ها قادر هستند تا جریان 600 آمپر را نیز تحمل کنند و به همین دلیل مناسب ترین گزینه برای استفاده در مدار های قدرت هستند. اما کنتاکتور های کمکی جریان ها را تا 6 آمپر میتوانند تحمل کنند و کاربرد آن ها بیشتر برای مدار های فرمان است. تیغه های کمکی که در کنتاکتور ها به کاربرده میشوند متحرک هستند و با روشن یا خاموش کردن کردن کنتاکتور اصلی میتوانند دچار تغییر وضعیت بشوند.کنتاکتور های کمکی انواع مختلفی دارند. برای مثال رله های ایمنی و رله های تایمر جز این دسته هستند.
تعمیر پلاتین کنتاکتور با روش های تخصصی و نگهداری پیشگیرانه میتواند باعث افزایش عمر پلاتین کنتاکتور میشود.پلاتین های کنتاکتور یکی از مهم ترین قطعاتی هستند که در قطع و وصل مدار های الکتریکی نقش دارند.این قطعات در اثر کارکرد طولانی مدت و عبور جریان الکتریکی دچار سایش خوردگی اکسید شدن یا حتی جوش خوردگی میشوند.دانستن روش های نگهداری و تعمیر پلاتین های کنتاکتور میتواند باعث افزایش جریان طول عمر آن ها و کاهش هزینه های تعمیر و جایگزینی شود.
مراحل تعمیر پلاتین کنتاکتور
مرحله اول قطع و باز کردن کنتاکتور
ابتدا برق مدار را به طور کامل قطع کنید تا از خطر برق گرفتگی جلوگیری شود/پیچ های کنتاکتور را باز کرده و پوشش محافظ را بردارید.
مرحله دوم بررسی وضعیت پلاتین ها
اگر پلاتین هاا فقط کمی سیاه شده اند احتمالا با تمیز کاری مشکل بر طرف میشود/اگر سطح آن ها حفره دار یا ذوب شده یا بهم چسبیده باشد نیاز به تعویض دارند.
مرحله سوم تمیز کردن پلاتین ها
استفاده از سنباده نرم برای بردن جرم های سطحی و اکسید های سبک/استفاده از سوهان های ظریف برای هموار کردن سطح و رفع خوردگی های جزئی/ استفاده از اسپری کنتاکت شوی برای حذف آلودگی های باقی مانده/ خشک کردن کامل پلاتین ها قبل از بستن مجدد کنتاکتور.
مرحله چهارم تعویض پلاتین در صورت نیاز
در صورت فرسودگی شدید پلاتین ها را با نمونه های یدکی تعویض کنید (برخی کنتاکتور ها دارند)/اگر پلاتین ها قابل تعویض نیستند تعویض کامل کنتاکتور ضروری است.
مرحله پنجم بررسی فنر ها و مکانیزم باز و بسته شدن
اگر فنر های داخلی ضعیف شده اند باعث کاهش فشار تماس و افزایش مقاومت الکتریکی میشوند/در این صورت فنر ها را تعویض کنید تا عملکرد صحیح پلاتین ها تضمین شود.
برای نگهداری و تعمیر پلاتین کنتاکتور باید بدانید که پلاتین های کنتاکتور به دلایل مختلفی دچار خرابی میشوند که مهم ترین آن عبارت است از.
جرقه های الکتریکی و سوختگی
هنگام قطع و وصل جریان های بالا ممکن است جرقه های الکتریکی ایجاد شوند که باعث سوختگی و تخریب سطح پلاتین ها میشود.
(تعمیر پلاتین کنتاکتور و راهکار ها)
استفاده از مدارهای جرقه گیر برای کاهش ولتاژ گذرا/استفاده ازکنتاکتور مناسب با جریان نامی صحیح برای جلوگیری از اضافه بار/بررسی و تنظیم مدت زمان روشن و خاموش شدن کنتاکتور برای کاهش استهلاک.
اکسید شدن و ایجاد لایه های عایق
اکسیداسیون سطحی به دلیل رطوبت آلودگی محیط و گاز های شیمیایی در محیط صنعتی میتواند باعث کاهش هدایت الکتریکی شود.
(تعمیر پلاتین کنتاکتور و راهکار ها)
استفاده از محیط های کنترل شده یا محفظه های بسته برای کاهش تماس با هوا و رطوبت/تمیز کردن دوره ای با اسپری تمیز کننده کنتاکت یا محلول های مخصوص.
ساییدگی و فرسایش مکانیکی
باز و بسته شدن مکرر کنتاکتور باعث خوردگی و کاهش ضخامت پلاتین ها میشود.
(تعمیر پلاتین کنتاکتور و راهکار ها)
استفاده از رله کمکی برای کاهش دفعات قطع و وصل مستقیم پلاتین های اصلی/تنظیم فرکانس قطع و وصل متناسب با نوع بار.
جوش خوردگی پلاتین ها
در برخی موارد پلاتین ها به دلیل جریان بسیار بالا یا جرقه های قوی به هم جوش میخورند و دیگر جدا نمیشوند.
(تعمیر پلاتین کنتاکتور و راهکار ها)
استفاده از کنتاکتور مناسب با ظرفیت تحمل جریان بالا/استفاده از فیوز مناسب برای قطع و جریان اضافی قبل از آسیب به پلاتین ها/نصب مدار های محافظ مانند VARISTOR OR RC SUNBBER .
نکات مهم برای افزایش عمر پلاتین ها(تعمیر پلاتین کنتاکتور)
انتخاب صحیح کنتاکتور
همیشه کنتاکتوری با جریان نامی مناسب انتخاب کنید تا اضافه بار باعث خرابی سریع پلاتین ها نشود.
استفاده از رله های کمکی
برای کاهش بار روی کنتاکتور و جلوگیری از استهلاک زود رس.
نصب مدار های جرقه گیر
برای کاهش جرقه و جلوگیری از سوختگی پلاتین ها.
بازبینی و نگهداری دوره ای
هرچند ماه یک بار وضعیت پلاتین ها را بررسی و در صورت نیاز تمیز کنید.
کاهش تعداد قطع و وصل های غیر ضروری
برای جلوگیری از سایش بی مورد پلاتین ها.
استفاده از فیوز های مناسب
برای محافظت از کنتاکتور در برابر جریان های بیش از حد.
علاوه بر روش های مرسوم تعویض و تعمیر پلاتین های کنتاکتور نکاتی وجود دارند که کمتر به آن ها پرداخته شده است اما میتوانند تاثیر قاب توجهی در افزایش طول عمر و بهبود عملکرد پلاتین ها داشته باشند.
1-بررسی میزان افت ولتاژ روی پلاتین ها
یکی از نشانه های خرابی پلاتین ها افزایش افت ولتاژ روی آن ها است. حتی اگگر پلاتین ها از نظر ظاهری سالم به نظر برسند وجود افت ولتاژ غیرعادی روی آن ها نشان دهنده افزایش مقاومت الکتریکی و کاهش کیفیت تماس است.
(روش تست)
هنگام کار کرد کنتاکتور از مولتی متر دیجیتال برای اندازه گیری ولتاژ دو سر پلاتین استفاده کنید/مقدار نرمال افت ولتاژ باید کمتر از 0/5 ولت باشد. اگر بیشتر بود نشان دهنده سایش یا کثیفی بیش از حد است.
2-استفاده از پوشش نقره برای افزایش عمر پلاتین ها
بسیاری از پلاتین های کنتاکتور ازجنس آلیاژ های مس نیکل یا مس تنگستن ساخته میشوند.برخی مدل های صنعتی و پر قدرت دارای روکش نقره یا آلیاژ های نقره ای خاص هستند که مقاومت الکتریکی را کاهش داده و از جوش خوردگی جلوگیری میکنند.
(راهکار عملی)
اگر امکان تعویض پلاتین وجود دارد از پلاتین های روکش نقره ای استفاده کنید/در برخی موارد با الکتروپلیتینگ نقره میتوان سطح پلاتین های قدیمی را بازسازی کرد.
3-بررسی نشان های تغییر رنگ در پایه های پلاتین
اگر پایه هایی که پلاتین هاروی آن سوار شده اند تغییر رنگ داده اند مثلا آبی یا قهوه ای این نشانه ای از گرم شدن بیش از حد کنتاکتور است که میتواند باععث خرابی سریع تر پلاتین ها شود.
(علل احتمالی تغییر رنگ پایه ها)
نامناسب و شل بودن ترمینال های ورودی خروجی/عبور جریان بیشتر از حد نامی/خرابی فنر های داخلی که باعث کاهش فشار روی پلاتین ها میشود/نکته مهم این است که اگر تغییر رنگ به طور گسترده دیده شود کل کنتاکتور نیاز به تعویض دارد.
4-تاثیر رطوبت و شرایط محیطی روی عملکرد پلاتین ها
رطوبت زیاد محیط های شیمیایی و گرد و غبار صنعتی میتوانند باعث تشکیل لایه های اکسیدی روی پلاتین ها شوند.حتی اگر فلزات مقاوم در برابر خوردگی ساخته شده باشند.
(راهکار های جلوگیری از آسیب محیطی)
استفاده از محفظه های ضد آب و گرد و غبار برای محافظت از کنتاکتور IP55 یا بالاتر./نصب هیتر های ضد رطوبت در داخل تابلو برق به ویژه در مناطق مرطوب/اعمال روغن محافظ کنتاکت برای جلوگیری از تشکیل اکسیداسیون.
5-تست بار واقعی برای ارزیابی سلامت پلاتین ها
گاهی پلاتین ها به نظر سالم میرسند اما در بار های واقعی عملکرد مطلوبی ندارند.بهترین راه تست عملکرد آن ها در شرایط کاری واقعی است.
(چگونه تست کنیم؟)
کنتاکتور را تحت بار نامی آن آزمایش کنید و به صدای قطع و وصل آن توجه کنید/اگر هنگام کارکرد صدای وزوز غیر عادی یا قطع و وصل مکرر شنیدید این نشانه ای از ضعیف شدن فشار فنر ها یا مقاومت غیر عادی پلاتین ها است/
6-بررسی تاثیر پارازیت های الکترو مغناطیسی روی عملکرد پلاتین ها
در محیط های که تجهیزات با فرکانس بالا مانند اینورترها وجود دارند.میدان های الکترو مغناطیسی قوی میتوانند باعث ایجاد نویز روی عملکرد کنتاکتور و پلاتین ها شوند.
(علائم تاثیر نویز الکترو مغناطیسی)
قطع و وصل غیره منتظره کنتاکتور بدون دلیل مشخص/جرقه های غیر عادی روی پلاتین ها/ افزایش دمای غیر عادی در بخش های فلزی.
7-استفاده از گرافیت برای کاهش جرقه روی پلاتین ها
یکی از روش های نوآورانه برای کاهش جرقه و افزایش عمر پلاتین ها استفاده از گرافیت صنعتی است. گرافیت دارای رسانایی الکتریکی خوب و مقاومت بالا در برابر حرارت است و میتواند اثر جرقه های الکتریکی را کاهش دهد.
(روش استفاده)
مقدار کمی پودر گرافیت مخصوص را روی سطح پلاتین ها اعمال کنید/این کار باعث کاهش شدت جرقه ها و جلوگیری از جوش خوردگی میشود/در برخی کنتاکتور ها لایه های گرافیتی از پیش تعبیه شده اند که باعث عملکرد بهتر آن ها میشود.
پلاتین های کنتاکتور نقش مهمی در عملکرد صحیح سیستم های الکتریکی دارند و خرابی آن ها میتواند باعث قطعی برق یا ایجاد خطرات جدی شود.با انجام تعمیرات و نگهداری مناسب میتوان طول عمر آن ها را افزایش داده و هزینه های تعمیر و جایگزینی را کاهش داد در موارد که آسیب زیاد است تعویض پلاتین یا کل کنتاکتور بهترین راه حل خواهد بود.
بسیاری از مشکلات مربوط به پلاتین های کنتاکتور با نگهداری پیشگیرانه و استفاده از تکنیک های کمتر شناخته شده قابل جلوگیری هستند. بررسی افت ولتاژ استفاده از پوشش نقره جلوگیری از اثرات رطوبت حذف پارازیت های الکترو مغناطیسی و استفاده از گرافیت همگی روش هایی هستند که میتوانند عمر پلاتین ها را تا چندین برابر افزایش دهند و هزینه های نگهداری و تعمیر را کاهش دهند.
در صنایع برق و کنترل، کنتاکتور یکی از اجزای کلیدی برای عملکرد ایمن و پایدار تجهیزات صنعتی است. تیغه پلاتین کنتاکتور، که به آن پلاتین کنتاکتور یا تیغه کنتاکتور نیز گفته میشود، نقش حیاتی در انتقال جریان و عملکرد صحیح کنتاکتور دارد. بدون تیغه با کیفیت، کارایی سیستم به خطر می‌افتد و احتمال خرابی‌های جدی افزایش می‌یابد.
مجموعه ژرمن کنترل با تکیه بر سال‌ها تجربه، انواع تیغه‌های پلاتین کنتاکتور را با کیفیت بالا تولید میکند و با رعایت استانداردهای بین‌المللی، راه‌حل‌هایی مطمئن برای صنایع مختلف ارائه میدهد.
---
۱. تعریف و عملکرد تیغه پلاتین
تیغه پلاتین کنتاکتور، قطعه‌ای فلزی است که جریان برق را بین فک‌های کنتاکتور منتقل میکند. این تیغه به دو دسته اصلی تقسیم میشود:
تیغه ثابت: در فک پایینی کنتاکتور نصب شده و ثابت است.
تیغه متحرک: در فک بالایی نصب شده و با حرکت فک، اتصال برقرار میکند.
وظیفه اصلی تیغه، انتقال جریان با حداقل مقاومت و بدون ایجاد جرقه است تا از آسیب به سیستم و تجهیزات جلوگیری شود.
---
۲. انواع تیغه‌های پلاتین
تیغه‌های پلاتین بر اساس جریان، جنس و کاربرد به دسته‌های مختلف تقسیم میشوند:
۲.۱. بر اساس جریان
تیغه جریان بالا: مناسب برای موتورهای صنعتی و بارهای سنگین.
تیغه جریان متوسط: برای تجهیزات نیمه‌صنعتی و بارهای سبک تا متوسط.
۲.۲. بر اساس جنس و آلیاژ
پلاتین-نقره: هدایت بالا و مقاومت خوب در برابر حرارت و سایش.
مس-تنگستن: مقاوم در برابر جریان‌های بالا و شرایط سخت صنعتی.
ترکیبات ویژه: برای کاربردهای خاص که نیاز به مقاومت بسیار بالا دارند.
۲.۳. بر اساس نوع اتصال
ثابت: همیشه در جای خود قرار دارد و جریان از آن عبور میکند.
متحرک: با حرکت فک، اتصال و قطع جریان انجام میشود.
---
۳. نکات فنی در انتخاب تیغه پلاتین
انتخاب تیغه مناسب برای هر کنتاکتور نیازمند رعایت نکات فنی زیر است:
جریان نامی کنتاکتور: تیغه باید جریان مورد نیاز را تحمل کند.
ولتاژ نامی: ولتاژ کاری تیغه باید با سیستم هماهنگ باشد.
سازگاری با برند کنتاکتور: اشنایدر، زیمنس، ABB و سایر برندها نیازمند تیغه‌های متناسب هستند.
شرایط محیطی: دما، رطوبت، گرد و غبار و لرزش محیط باید مد نظر قرار گیرد.
---
۴. کاربرد تیغه‌های پلاتین در صنایع مختلف
تیغه‌های پلاتین کنتاکتور در انواع صنایع کاربرد دارند:
صنایع نفت و گاز: کنترل موتورهای پمپ و کمپرسور.
صنایع معدنی: تجهیزات سنگین و انتقال مواد.
صنایع خودروسازی: خطوط تولید و مونتاژ.
صنایع غذایی و کشاورزی: تجهیزات فرآوری و بسته‌بندی.
کارخانجات صنعتی و تولیدی: کنترل خطوط تولید و ماشین‌آلات.
---
۵. معایب و آسیب‌های رایج تیغه‌ها
تیغه‌های پلاتین در صورت استفاده نامناسب یا شرایط سخت ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:
سایش یا فرسودگی: به مرور زمان و با استفاده مداوم، سطح تیغه کاهش می‌یابد.
اکسیداسیون: در محیط‌های مرطوب، اکسید روی سطح تیغه تشکیل میشود.
آسیب حرارتی: عبور جریان بیش از ظرفیت باعث ایجاد حرارت و سوختگی میشود.
اتصالات ضعیف: نصب نادرست یا شل بودن پیچ‌ها موجب افزایش مقاومت و جرقه میشود.
برای افزایش عمر تیغه‌ها، رعایت نگهداری دوره‌ای و استفاده از تیغه با کیفیت بالا ضروری است.
---
۶. تولید تیغه پلاتین کنتاکتور توسط ژرمن کنترل
مجموعه ژرمن کنترل با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و استانداردهای بین‌المللی، انواع تیغه‌های پلاتین کنتاکتور را تولید میکند. ویژگی‌های تولید ما عبارتند از:
ثابت و متحرک: تیغه‌های مناسب برای همه انواع کنتاکتور.
جریان بالا و متوسط: پاسخگو به نیاز صنایع مختلف.
مواد اولیه مرغوب: استفاده از نقره و آلیاژهای مقاوم در برابر حرارت و سایش.
کنترل کیفیت دقیق: اطمینان از عملکرد پایدار و طول عمر طولانی.
---
۷. مزایای تیغه‌های تولیدی ژرمن کنترل
با انتخاب تیغه‌های تولیدی ژرمن کنترل، مشتریان از مزایای زیر بهره‌مند میشوند:
کیفیت تضمین‌شده: تست‌های دقیق عملکرد و دوام قبل از عرضه.
سازگاری کامل با کنتاکتورهای مختلف: اشنایدر، زیمنس، ABB و سایر برندها.
پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش: ارائه مشاوره و پاسخگویی به مشکلات فنی.
افزایش عمر مفید سیستم: کاهش خرابی و هزینه‌های نگهداری.
---
۸. توصیه‌های نگهداری و استفاده بهینه
برای بهره‌وری حداکثری از تیغه‌ها و افزایش عمر کنتاکتور، رعایت نکات زیر ضروری است:
تمیزکاری دوره‌ای: حذف گرد و غبار و آلودگی‌ها.
بررسی سایش و اکسیداسیون: تعویض تیغه‌های آسیب‌دیده.
استفاده در محدوده جریان مجاز: جلوگیری از عبور جریان بیش از ظرفیت.
نصب صحیح: اطمینان از فیکس بودن تیغه‌ها و اتصالات.
---
۹. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
تیغه پلاتین کنتاکتور، قطعه‌ای حیاتی در سیستم‌های صنعتی است که کیفیت، جنس و نصب آن تأثیر مستقیم بر عملکرد سیستم دارد. مجموعه ژرمن کنترل با تولید انواع تیغه‌های پلاتین، تجربه و دانش فنی خود را در اختیار صنایع قرار میدهد تا:
عملکرد سیستم‌ها بهینه شود.
عمر مفید کنتاکتور افزایش یابد.
ایمنی و بهره‌وری خطوط صنعتی تضمین شود.
با خرید تیغه‌های پلاتین از ژرمن کنترل، مشتریان از کیفیت بالا، استانداردهای جهانی و پشتیبانی حرفه‌ای بهره‌مند میشوند.
پلاتین کنتاکتور قطعه‌ای حیاتی در سیستم‌های الکتریکی صنعتی است که انتخاب، نگهداری و تعمیر صحیح آن میتواند عملکرد بهینه سیستم را تضمین کند. با توجه به نکات فنی و توصیه‌های ارائه شده در این مقاله، میتوانید بهترین تصمیم را برای انتخاب و نگهداری پلاتین کنتاکتور خود بگیرید.